Czym jest kontrakt opcyjny?
Kontrakt opcyjny to umowa finansowa, która daje nabywcy prawo, ale nie obowiązek, do kupna lub sprzedaży określonego aktywa (np. akcji) po ustalonej cenie w określonym czasie. Wraz z rosnącą złożonością rynków finansowych i ich większą zmiennością, opcje stały się skutecznym sposobem zabezpieczenia się przed niepewnością i wykorzystania zmian cen. W ciągu zaledwie kilku dekad opcje, dzięki swojej zdolności do zwiększania zysków, zarządzania ryzykiem i elastyczności strategicznej, przeszły od bycia ezoterycznym narzędziem dla profesjonalistów do bycia powszechnie stosowanym instrumentem.
Od inwestorów indywidualnych po duże podmioty instytucjonalne, wielu uczestników rynku wykorzystuje opcje do spekulacji, zabezpieczania się i generowania dochodów. Liczby mówią same za siebie: wolumen obrotu opcjami wzrósł o około 150% w ciągu ostatniej dekady i około 15-krotnie od 2000 roku. Ogromny wzrost obrotów opcjami był wspierany przez gwałtowny wzrost zainteresowania inwestorów detalicznych, które osiągnęło szczyt na poziomie prawie 50% całego wolumenu obrotu podczas pandemii i od tego czasu utrzymuje się na poziomie około 40% w większości miesięcy.
Poniżej przedstawiamy informacje, które należy wiedzieć o tych kontraktach, jak działają, kto nimi handluje i dlaczego, a także zalety i pułapki, których należy unikać, jeśli zdecydujesz się włączyć je do swojej strategii handlowej.
Zrozumieć kontrakty opcyjne
Kontrakty opcyjne są wyceniane na podstawie papierów wartościowych stanowiących ich podstawę. Kontrakty te umożliwiają nabywcy kupno lub sprzedaż — w zależności od rodzaju posiadanego kontraktu — aktywów bazowych po cenie określonej w umowie, w określonym terminie lub w dniu wygaśnięcia kontraktu. Aktywa bazowe obejmują waluty, akcje, indeksy, stopy procentowe, fundusze giełdowe i inne.Warunki kontraktów opcyjnych określają papier wartościowy bazowy, cenę, po której papier ten może zostać kupiony lub sprzedany (cena wykonania), oraz datę wygaśnięcia kontraktu. W przypadku akcji standardowy kontrakt obejmuje 100 akcji, ale liczba ta może ulec zmianie w przypadku podziału akcji, wypłaty specjalnych dywidend lub fuzji.
Opcje są zazwyczaj wykorzystywane do celów zabezpieczających, ale mogą być również stosowane do spekulacji na zmianach cen. Kontrakty te kosztują zazwyczaj ułamek ceny akcji bazowych. Opcje mogą zapewnić efekt dźwigni finansowej, co oznacza, że premia pozwala na uzyskanie większej pozycji akcji za ułamek kosztów zakupu papieru wartościowego bazowego. W zamian za to prawo nabywca opcji płaci premię stronie sprzedającej opcję.
Strategie opcyjne można dostosować do różnych warunków rynkowych. Inwestorzy kupują lub sprzedają kontrakty opcyjne w zależności od tego, czy są optymistyczni, czy pesymistyczni co do aktywów bazowych, i często stosują strategie łączące kilka opcji i pozycji długich (bezpośrednie posiadanie aktywów) jednocześnie.
Rodzaje kontraktów opcyjnych
Ogólnie rzecz biorąc, opcje kupna można kupować jako lewarowaną inwestycję w wzrost wartości akcji lub indeksu, natomiast opcje sprzedaży są kupowane w celu osiągnięcia zysku z spadków cen. Nabywca opcji kupna ma prawo, ale nie obowiązek, do zakupu liczby akcji objętych kontraktem po cenie wykonania. Natomiast nabywcy opcji sprzedaży mają prawo, ale nie obowiązek, do sprzedaży akcji po cenie wykonania określonej w kontrakcie.
Sprzedający opcje, zwani wystawcami, są zobowiązani do wykonania swojej części transakcji, jeśli nabywca zdecyduje się zrealizować (lub „przypisać”) opcję kupna i kupić papier wartościowy będący przedmiotem transakcji lub zrealizować opcję sprzedaży w celu sprzedaży. Oto jak to wygląda:
Kontrakt opcyjny to umowa między dwiema stronami dotycząca potencjalnej transakcji na papierze wartościowym będącym przedmiotem kontraktu po ustalonej cenie, zwanej ceną wykonania, przed datą wygaśnięcia lub w dniu wygaśnięcia.
Kontrakt opcji kupna: W transakcji opcji kupna pozycja jest otwierana w momencie zakupu kontraktu lub kontraktów od sprzedającego. Sprzedający otrzymuje premię za przyjęcie zobowiązania do sprzedaży akcji po cenie wykonania. Pozycja nazywana jest opcją kupna z pokryciem, jeśli sprzedający posiada akcje, które mają zostać sprzedane.
Kontrakt opcji sprzedaży: Nabywcy opcji sprzedaży często spekulują na spadku ceny aktywów bazowych i posiadają prawo do sprzedaży akcji po cenie wykonania. Jeśli cena akcji spadnie poniżej ceny wykonania przed lub w dniu wygaśnięcia, nabywca może sprzedać akcje sprzedającemu opcję po cenie wykonania lub sprzedać kontrakt, jeśli akcje nie są w posiadaniu portfela.
Kiedy wolumen obrotu lub zmienność są stosunkowo niskie, a rynek wykazuje tendencję wzrostową, inwestorzy często kupują jedną lub więcej opcji call, ponieważ opcje call mają tendencję do wzrostu wartości wraz ze wzrostem ceny aktywów bazowych. Natomiast inwestorzy mają tendencję do kupowania opcji put, gdy wolumen lub zmienność są stosunkowo niskie, a rynek wykazuje tendencję spadkową, ponieważ opcje put zyskują na wartości, gdy rynek spada. Podczas spadków na rynku inwestorzy opcyjni często sprzedają opcje call, natomiast opcje put sprzedają, gdy rynek rośnie.
Ważne
Opcje amerykańskie mogą być realizowane w dowolnym momencie przed datą wygaśnięcia opcji, natomiast opcje europejskie mogą być realizowane wyłącznie w dniu wygaśnięcia lub w dniu realizacji.
Zabezpieczenie i spekulacja z wykorzystaniem kontraktów opcyjnych
Opcje to narzędzia, które można wykorzystać na dwa sposoby: do zabezpieczenia swoich inwestycji (tzw. hedging) albo do spekulacji, czyli próby zarobku na zmianach cen.
Zabezpieczanie inwestycji polega na tym, że kupujesz opcję, która chroni Cię przed spadkiem wartości akcji, które już posiadasz – a jednocześnie zostawia możliwość zysku, jeśli cena pójdzie w górę. Załóżmy, że zarządzasz portfelem akcji i boisz się, że niedługo na giełdzie będzie spadek. Możesz wtedy kupić opcję sprzedaży (put) dla tych akcji. Jeśli rzeczywiście ceny spadną, wartość opcji wzrośnie – i dzięki temu zyskasz tyle, ile straciłeś na samych akcjach.
Opcje są też popularne wśród spekulantów, ponieważ pozwalają zarządzać dużą wartością aktywów, płacąc stosunkowo niewiele. To się nazywa dźwignia finansowa. Przykład? Jeśli myślisz, że cena akcji danej spółki wzrośnie, możesz kupić opcję kupna (call). Gdy cena rzeczywiście wzrośnie powyżej ustalonej wcześniej kwoty (tzw. ceny wykonania), zarabiasz. Jeśli natomiast spodziewasz się spadku, kupujesz opcję sprzedaży (put) – i zyskujesz, gdy cena rzeczywiście spadnie.
Zobaczmy przykład z polskimi liczbami, by zrozumieć, jak działa dźwignia.
Wyobraź sobie, że akcje spółki XYZ kosztują 100 zł. Przewidujesz, że w ciągu miesiąca ich cena wzrośnie. Masz dwie możliwości:
Kupujesz 100 akcji po 100 zł, co kosztuje Cię 10 000 zł.
Kupujesz 1 kontrakt opcyjny call (na 100 akcji) z ceną wykonania 100 zł i ważny miesiąc. Opcja kosztuje 2 zł za akcję, więc razem 200 zł.
Mija miesiąc. Cena akcji rośnie do 120 zł. Twoje przypuszczenia się sprawdziły.
W pierwszym przypadku zarobiłeś 20 zł na każdej akcji, czyli razem 2 000 zł.
W drugim przypadku Twoja opcja jest teraz „w pieniądzu” i jest warta 20 zł na akcję. Zainwestowałeś 200 zł, a teraz masz coś wartego 2 000 zł – czyli zysk to aż 1 800 zł.
A teraz wyobraź sobie, że miałeś 10 000 zł i zamiast kupować akcje, kupiłeś za całość opcje call – czyli 50 kontraktów (każdy po 200 zł). Gdy cena wzrosła, każdy kontrakt był wart 2 000 zł. Czyli masz 50 × 2 000 zł = 100 000 zł. Po odjęciu kosztu zakupu (50 × 200 zł = 10 000 zł), Twój zysk wynosi aż 90 000 zł.
To pokazuje, jak potężna może być dźwignia przy inwestowaniu w opcje.
Uwaga: opcje mają też wadę: wygasają po określonym czasie. Jeśli się pomylisz albo rynek się nie ruszy, możesz stracić całą zainwestowaną kwotę. To narzędzie z dużym potencjałem, ale i z dużym ryzykiem.
Jedną ze strategii stosowanych przez inwestorów opcyjnych jest tzw. protective put. Jest to popularna strategia, ponieważ generuje dochód i zmniejsza ryzyko związane z samą długą pozycją na akcjach. Aby zrealizować ten plan, kupujesz aktywa bazowe w zwykły sposób i jednocześnie wystawiasz – lub sprzedajesz – opcję call na te same akcje.
Ryzyko i korzyści związane z kontraktami opcyjnymi
Handel opcjami obejmuje strategie od podstawowych zabezpieczeń lub środków ochronnych po złożone przedsięwzięcia spekulacyjne. Chociaż potencjał zysku z opcji może być znaczny, ryzyko jest również duże.Opcje kupna i sprzedaży są skutecznymi narzędziami służącymi do poprawy wyników portfela lub ochrony przed stratami. Wymagają one jednak doskonałego zrozumienia dynamiki rynku i czynników wpływających na wycenę opcji, takich jak upływ czasu i zmienność.
Przed przystąpieniem do handlu opcjami należy zrozumieć, czy warunki rynkowe i papiery wartościowe stanowiące podstawę opcji są korzystne. Ponadto należy wziąć pod uwagę ramy czasowe. Należy starać się dopasować termin wygaśnięcia opcji do przewidywanego terminu zmian cen aktywów. Wreszcie, należy mieć jasny plan, kiedy sprzedać lub wykonać opcję w oparciu o wyniki aktywów.
Opcje kupna: ryzyko i korzyści
Handel opcjami kupna może wiązać się z wysokim ryzykiem. Istnieje możliwość utraty całej zapłaconej premii. Jeśli cena akcji nie wzrośnie powyżej ceny wykonania przed upływem terminu ważności, opcja kupna wygaśnie bez wartości, co spowoduje całkowitą utratę premii. Istnieje również ryzyko utraty wartości w miarę upływu czasu. Opcje są instrumentami wrażliwymi na upływ czasu. Wartość opcji call maleje wraz ze zbliżaniem się terminu wygaśnięcia, co może skutkować stratami, jeśli cena akcji nie wzrośnie powyżej ceny wykonania przed wygaśnięciem.Ponadto opcje call są wrażliwe na zmienność. Cena opcji call może ulegać znacznym wahaniom ze względu na zmiany ceny akcji bazowych. Wysoka zmienność może zwiększyć koszty premii, które nie są powiązane z korzystnymi zmianami ceny akcji.
Pomimo tych ryzyk, opcje kupna mają kilka zalet. Zakup opcji kupna daje większą kontrolę nad stosunkowo większą ilością akcji niż zwykły zakup akcji za tę samą kwotę. Ta dźwignia finansowa oznacza, że zyski mogą być większe. Ponadto maksymalna strata z tytułu zakupu opcji kupna jest ograniczona do zapłaconej premii, niezależnie od tego, jak bardzo spadnie cena akcji bazowych. Wreszcie, opcje kupna mogą być wykorzystywane do różnych celów strategicznych, w tym do osiągania zysków spekulacyjnych, uzyskiwania dochodu poprzez pobieranie premii oraz jako część bardziej złożonych strategii opcyjnych.
Ryzyko i korzyści związane z opcjami sprzedaży
Podobnie jak opcje kupna, opcje sprzedaży mogą stracić swoją wartość w momencie wygaśnięcia, co prowadzi do całkowitej utraty zapłaconej premii. Może się to zdarzyć, jeśli cena akcji pozostanie powyżej ceny wykonania. Ponadto opcje sprzedaży podlegają efektowi upływu czasu, co oznacza, że tracą na wartości w miarę zbliżania się terminu wygaśnięcia, zwłaszcza jeśli cena akcji nie zmienia się zgodnie z oczekiwaniami. Na rynkach o dużej zmienności koszt opcji sprzedaży może wzrosnąć, co sprawia, że stają się one kosztowną formą ubezpieczenia.Niemniej jednak stosowanie opcji sprzedaży ma swoje zalety. Opcje sprzedaży umożliwiają osiągnięcie zysku w przypadku spadku ceny akcji bez konieczności zajmowania pozycji krótkiej, co może wiązać się z dodatkowym ryzykiem i kosztami. Opcje sprzedaży mogą również chronić przed spadkami wartości innych inwestycji w portfelu, kompensując potencjalne straty w wartości akcji bazowych. Wreszcie, podobnie jak w przypadku opcji kupna, zakup opcji sprzedaży wiąże się z ryzykiem ograniczonym do zapłaconej premii, oferując z góry określony profil ryzyka.
Przykład kontraktu opcyjnego
Akcje spółki ABC są notowane po cenie 60 USD, a wystawca opcji call zamierza sprzedać opcje call po cenie 65 USD z terminem wygaśnięcia wynoszącym jeden miesiąc. Jeśli cena akcji pozostanie poniżej 65 USD, a opcje wygasną, wystawca opcji call zachowa akcje i będzie mógł uzyskać kolejną premię, wystawiając ponownie opcje call.
Jeśli jednak cena akcji wzrośnie powyżej 65 USD, nabywca wykupi akcje od sprzedającego, kupując je po cenie 65 USD. Nabywca opcji call może również sprzedać opcje, jeśli zakup akcji nie jest pożądanym rezultatem.
Czy istnieją inne instrumenty pochodne podobne do opcji?
Istnieje kilka instrumentów pochodnych podobnych do opcji, w tym kontrakty terminowe, kontrakty forward i swapy. Każdy z tych instrumentów pochodnych ma specyficzne cechy, zastosowania i profile ryzyka. Podobnie jak opcje, służą one do zabezpieczania ryzyka, spekulacji na przyszłych zmianach wartości aktywów bazowych oraz poprawy dywersyfikacji portfela.
Jakie są strategie handlu opcjami?
Strategie handlu opcjami obejmują zarówno podstawowe, jak i bardzo złożone rozwiązania, obejmujące pojedyncze lub wielokrotne i równoczesne pozycje opcyjne, w tym opcje kupna z zabezpieczeniem, opcje sprzedaży z zabezpieczeniem, spready bycze i niedźwiedzie, straddle, strangle, spready motylkowe i spready kalendarzowe. Każda strategia opcyjna wiąże się z określonym zestawem ryzyk i korzyści. Przed jej zastosowaniem należy rozważyć perspektywy rynkowe, tolerancję ryzyka i cele inwestycyjne.
Więcej informacji na temat tych strategii można znaleźć w artykule „10 strategii opcyjnych, które każdy inwestor powinien znać”.
Czym jest hedging naturalny?
Hedging naturalny to strategia zarządzania ryzykiem mająca na celu ograniczenie potencjalnych negatywnych skutków zmian cen lub stóp procentowych oraz innych rodzajów ryzyka finansowego. Polega ona na takiemu skonstruowaniu portfela, aby zyski z jednego aktywa mogły zrównoważyć straty z innego bez konieczności stosowania instrumentów pochodnych.
Chcesz dostawać tylko to, co naprawdę się przyda? Dołącz do mojej społeczności, gdzie otrzymasz niezbędną wiedzę oraz najnowsze informacje z branży
Podsumowanie
Kontrakty opcyjne są instrumentami pochodnymi, które dają posiadaczowi prawo, ale nie obowiązek, do kupna lub sprzedaży aktywów bazowych po ustalonej cenie przed określoną datą wygaśnięcia. Kontrakty te występują głównie w dwóch formach: opcje call, które dają prawo do kupna, oraz opcje put, które dają prawo do sprzedaży aktywów bazowych.Płacąc premię, można wykorzystać opcje do zabezpieczenia się przed potencjalnymi stratami, spekulacji na zmianach cen lub generowania dochodu. Ich elastyczność i możliwości zarządzania ryzykiem sprawiają, że są one cennym narzędziem na rynkach finansowych, ale ich skuteczne wykorzystanie wymaga również dogłębnego zrozumienia ich złożonej mechaniki i nieodłącznego ryzyka.
Dodaj komentarz